Kendi çalışma odanıza veya çok sevdiğiniz birine hediye olarak sunabileceğiniz Oyun Hamurundan Dünya Yapımını ele alacağız. Coğrafya, Fen Bilimleri veya Astronomiye ilgi duyanların asla ‘hayır’ diyemeyeceği mükemmel bir tamamlayıcı dekor olan yeryüzü modeli nasıl yapılır gelin birlikte öğrenelim.
İnsan ve dünya ilişkisi
İnsanoğlu bütün gezegenleri merak ettiği gibi üzerinde yaşadığı ve ait olduğu Dünya’nın üstü kadar altındaki katmanları da merak eder. Okul sıralarında kendisine öğretilmeye başlanan katmanlar nedir, ne işe yarar özellikleri hakkında bilgi edinmek ister. Sahi, insanoğlunun yerküre hakkında ortaya atılan insanın aklının almayacağı bilgilere karşı yoğun ilgisi?
Yüce yaratıcı tarafından sınav yapılmak üzere bu dünyaya gönderilen insan, yaşadığı, üzerine bastığı toprağı yani Yer’i merak eder. Sadece koşup dolaştığı taş küreyi değil, kafasını yukarıya kaldırıp baktığı atmosferi hatta uzay denilen sonsuz boşluğu da anlamaya çalışır. Galaxy adı verilen ve ucu bucağı olmayan feza bir yana, ara sıra sarsıntılarla kendini uyaran Dünya’nın altını da bilmek ister.
Her 33 metrede 1 santigrat derece ısınan ve merkezine magma adı verilen mavi gezegen herkese kendine hayran bırakır. Dünya’nın merkezine ulaşmak imkansızdır ama bunu bir model üzerinde göstermek pekala kolaydır. Hayran olduğu yer küreyi model üzerinde tasarlayıp dekorasyon olarak kullanmayı tercih edenleri çin başlıyoruz.
Oyun hamurundan Dünya şekli nasıl yapılır?
Üstten ve alttan hafif basık olduğu için geoid şeklinde olan Dünya’mız, bilimsel araştırma yapmak isteyen öğrenciler tarafından katman katman modellenerek deneylerde kullanılır. Evinde bilimsel bir aksesuar olarak oyun hamurundan dünya modeli sergilemek isteyenler de bu seçeneği değerlendirir.
Mükemmel bir yerküre modeli yapmak için 6 renk oyun hamuruna ihtiyacımız var. Kırmızı oyun hamuru ile iç çekirdeği sembolize edeceğiz. Turuncu renk ise dış çekirdeği temsil edecek. Sarı dünyamızın mantosunu simgeleyecek. Üzerinde koştuğumuz, yürüdüğümüz, hareket ettiğimiz, ayakta durduğumuz katman yerküre, kahverengi ile sergilenecek. Mavi ise suları, yeşil renklerle karalar gösterilir.
Basit bir model yapımı gibi görünse de her şeyin yerli yerinde ve sırasıyla yapılması hata yapma olasılığınızı azaltacaktır.
Merkezde kalacak katman iç çekirdek kırmızı renk öyle hesap edilmeli ki diğer katmanlar sırasıyla dışa doğru doğru sıralansın.
Söz konusu gezegen yerküre olduğu için yuvarlak bir şekilden bahsediyoruz. Dolayısıyla iç içe girmiş yuvarlaklar düşünülmeli.
Oyun hamurundan dünya yapımı aşamaları
- Her ne kadar oyun hamuru ile dünya modeli yapımı için yuvarlak şekilleri ihtiyaç duyulsa da bunları iç içe sokmak için önce yassı forumlara sokmak gerekiyor.
- Ortada yer alan iç çekirdek kırmızı renkte bir oyun hamurunun avuç içinde yuvarlanarak bir kenarda bırakılmalıdır.
- Sarı olan dış çekirdek bir oklava yardımı ile açılmalı içine bir kenarda beklettiğimiz küre şeklindeki iç çekirdek yerleştirilmelidir.
- Hazırladığımız bu iki katman yeniden yuvarlak bir form oluşturması için avuç içinde top gibi yuvarlanmalıdır.
- Bu işlemler sırasıyla diğer bütün katmanları oluşturmak için tekrarlanmalıdır.
- Kahverengi renkteki yerküre yuvarlak bir cisimle inceltilerek açılmalı, üzerine daha önce birleştirdiğimiz katmanlar konularak yeniden top yapılmalıdır.
- Her defasında fazla olan kısımlar alınmalı ve tam bir geoit şekli meydana getirilmelidir.
- Nihayetinde mavi ile okyanuslar yeşil ile de anakaralar gösterilmelidir.
Portakal büyüklüğünde bir dünya modeli yapımı da ortaya çıkarılır, futbol topu büyüklüğünde olan yerküre modeli de yapılabilir. İsteyen bir bıçak yardımı ile kürenin çeyrek kısmını merkeze doğru keserek katmanlarını da gösterir.
Dünyanın Katmanları
Dünya, iç yapısına göre çeşitli katmanlara ayrılır. Bu katmanlar, Dünya’nın merkezinden yüzeyine doğru şunlardır:
Çekirdek (Core)
- İç Çekirdek (Inner Core): Dünya’nın en iç kısmı olan bu bölüm, demir ve nikel gibi ağır metallerden oluşur. Burası yoğunluk ve sıcaklık bakımından çok yüksek bir bölgedir. İç çekirdeğin katı olduğuna inanılır.
- Dış Çekirdek (Outer Core): İç çekirdeği çevreleyen bu bölüm, sıvı bir yapıya sahiptir. Bu katmanda da demir ve nikel hakim elementlerdir. Dünya’nın manyetik alanının bu katmanda oluştuğuna inanılır.
Manto (Mantle)
Dış çekirdeğin üstündeki katmandır. Yarı katı bir yapıya sahiptir. Manto, silikat minerallerinden oluşan, yüksek basınç ve sıcaklık altında yavaşça hareket eden bir tabakadır. Bu hareketler, levha tektoniğinin ana nedenlerinden biridir.
Yerkabuğu (Crust)
Dünya’nın en dış katmanıdır ve iki ana tipe ayrılır: a. Okyanus Kabuğu: Okyanusların altında bulunan bu kabuk tipi, bazalttan oluşur ve görece daha ince ve yoğundur. b. Kıta Kabuğu: Kara parçalarının altında bulunan bu kabuk tipi, granitten oluşur ve okyanus kabuğundan daha kalın ve hafiftir.
Bu yazı ilginizi çekebilir: Atık Malzemelerden Tasarımlar, Neler Yapılır?
Levha tektoniği teorisine göre, yerkabuğu hareketli levhalardan oluşur ve bu levhalar, altta yer alan yavaş hareket eden mantonun konvektif akımları nedeniyle sürekli hareket eder. Bu hareketler, depremler, volkanik patlamalar ve dağ oluşumları gibi birçok jeolojik olaya neden olur.
Dünyanın katmanları modeli nerede sergilenir?
Zevke, ihtiyaca ve bilimsel bakış açısına göre isteyen istediği yerde kullanabilir. Evinde farklı ve dikkat çekici bir tamamlayıcı aksesuar düşünenler oyun hamuru ile dünya modeli tasarımını kendi imkanları ile de yapabilir, hazır satılan olanları da alıp kullanabilir.
