Türk Halı ve Kilimlerinde Yer Alan Motifler ve Anlamları bu halıları gören bir çok kişi tarafından merak ediliyor. Geçmiş dönemlerde yaşayan insanlar, kültürel miraslarını kullandıkları eşyalara nakış nakış işlemişlerdir. Türk halı ve kilimlerinde yer alan motiflerin her biri derin anlamlar taşımaktadır. Dokumacılık, geçmişten günümüze sürekli olarak devrilerek gelişmektedir. Fabrikasyon ürünler çok fazla anlam içermez, buna karşılık yaşadığı dönemin kültürel mirasının ilmek ilmek halı ve kilimlere yansıtan insanoğlu bu motiflere derin anlamlar yüklemiştir.
El yapımı halı ve kilimlerin tarihçesi
İnsanlık yerleşik hayata geçmeden önce, malumunuz üzere avcılık ve toplayıcılık yaparak geçimini sürdürüyordu. İhtiyaçlarını giderebilmek için sürekli yer değiştiriyor, yani göçebe bir yaşam biçimi süregeliyordu. Her ne kadar göçebe olarak hayat devam etse de konakladığı yere kısa süreli de olsa yerleşiyordu. Yatmak, dinlenmek, ihtiyaçlarını gidermek için de günümüzde olduğu gibi yerlere keçe, halı ve kilim seriyorlardı. Hayatın döngüsü gereği soğuktan korunmak, hasta olmamak maksadıyla yetiştirdiği hayvanların yününden elde ettiği iplerle keçeden kilime, sonrasında halıya terfi ederek yer döşeme eşyalarını geliştirdiler.
Dokuma yaparken, insanoğlu yaşamın doğası gereği düşündüklerini hayallerini korkularını sevinçlerini velhasıl duygularını nakış nakış motif motif halı ve kilimlere nakşettiler.
Türk halı ve kiliminin özellikleri
Her toplumda evlerini hatta çadırlarını soğuktan korumak amacıyla yün dokuma, nakışlı kilim ve halılar geçmişten günümüze kadar devam eden kültürel bir miras olarak kabul edilmektedir. Türk halı ve kilimlerinin genel özellikleri eşsiz tasarımlara sahip olmalarıdır. Üzerlerine işlenen motifler ise adeta insanoğlunun gizli şifrelerini ortaya çıkarmak gibi derin anlamlar içermektedir.
Bize özgü olan kilim ve halılar karmaşık desenler içerse de her birinin mutlaka yaşanmışlıkları belgeleme üzerine oluşturulmuş mükemmel motiflerdir. Çünkü dokuma yaparken sevgisini, üzüntüsünü, hüznünü, korkularını hatta hayallerini ipliklerle adeta kodlayarak bugüne aktarmışlardır. Peki Türk halı ve kilimlerinde yer alan motifler ne anlama gelmektedir? Şimdi hep birlikte bu işaretlerin ve sembollerin ne manaya geldiklerini öğrenelim.
Türk halı ve kilimlerine işlenen motiflerin anlamları
Geleneksel sanat olarak kabul edilen dokumacılık işini yapan insanlar, aslında geçmiş dönemin yaşantısını yansıtan önemli vesikaları da günümüze aktarmışlardır. Genel olarak dokumacı hakkında önemli ipuçları bulunmaktadır. Örneğin, dokuma yapan kişinin evli ya da bekar olduğunu yaptığı desenden anlamak zor değildir. Saç örgüsü işleyen birinin evlenmek istediğini, hamile kalmak ve çocuk sahibi olmak isteyen bir kişinin de dokuduğu eşyaya çiçek ve özellikle de lale deseni eklediğini biliyoruz.
Türk halı ve kilimlerinde görülen başlıca motifler şunlardır;
Kuş, ejderha, akrep, saç bağı, hayat ağacı, çengel, sandık, bukağı, muska, şahin, kartal, kuzgun, baykuş, kartal, küpe, göz, yıldız, su yolu, saç örgüsü, lale, eli belinde, koç boynuzu, tarak, el, parmak, yılan…
Türk halı ve kilimlerindeki nakışların manaları
Hayat ağacı
En sık görülen desenler arasında hayat ağacı adı verilen motif dikkat çekmektedir. Bunun manası da ölümsüzlük olarak yorumlanmaktadır dokumayı yapan kişi soyunun ebedi olarak devam etmesi düşüncesiyle yaptığı halı ve kilimlere bu simgeyi nakşetmiştir.
Bukağı
Halı ve kilimlerimizde en çok rastlanan bukağı motifi de farklı manalar taşımaktadır. Atın ayağına takılan bulunduğu yerden uzaklaşmasını engelleyen zincir halı ve kilimlerde aşk ve derin sevgiyi temsil eder.
Yılan
Bereket mutluluk sembolü olarak nakş edilen yılan aynı zamanda sonsuzluk ölümsüzlük tekrar doğuş gibi anlamları da sembolize eder.
Akrep desenli dokumalar ise özgürlük olarak yorumlanmaktadır.
Tarak, el ve parmak
Çok sık karşılaşılan tarak, el ve parmak desenleri insanoğlunun diğer canlılardan üstün olduğunu işaret eder.
Su yolu
Su yolu olarak kabul edilen nakışlar doğaya hayat veren suyun simgesidir. Bereketin, bolluğun ve üretkenliğin simgesi olan kadının sağlıklı nesiller dünyaya getirme ümidini dile getirir.
Bu yazı ilginizi çekebilir: Mutfak Dekorasyonunda Kullanılabilecek Pratik ve Şık Fikirler
Kuş nakışları
Bir diğer nakış ise kuşlardır. Şahin, kartal başta olmak üzere bülbül, güvercin ve baykuş gibi hayvanlar da resmedilmiştir. İyi kuşlar şans talih olarak yorumlanırken, yırtıcı kuşlar ise olumsuzluk kötülük olarak lanse edilmiştir.
Yıldız
Türk halı ve kilimlerinde yer alan motifler arasında yıldız sıkça görülmektedir. Bunun da manası üretkenlik olarak düşünülmektedir.
